Ο όρος οσφυαλγία σημαίνει πόνο στην οσφύ (οσφύς + άλγος). Αποτελεί ένα περίπλοκο ιατρικό πρόβλημα, με μεγάλο κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο. Σύμφωνα με ερευνητές το 80% ως και 100% των ενηλίκων θα βιώσουν οσφυαλγία κάποια στιγμή της ζωής τους, ενώ το 40% έχουν οσφυαλγία ανά έτος.

Aνατομία Ο.Μ.Σ.Σ

Οι οσφυϊκοί σπόνδυλοι είναι 5 και τα σώματά τους είναι μεγαλύτερα σε σχέση με τους υπόλοιπους σπονδύλους. Κάθε σπόνδυλος αποτελείται από το σώμα του σπονδύλου, το σπονδυλικό τρήμα απ' όπου περνάει ο νωτιαίος μυελός και τα τόξα του σπονδύλου, την ακανθώδη απόφυση στο πίσω μέρος του σπονδύλου και τέλος τις 2 εγκάρσιες αποφύσεις δεξιά και αριστερά απ' το σπονδυλικό τρήμα (εικόνα 1.).To σπονδυλικό σώμα έχει σχήμα σχεδόν κυκλικό και 2 επιφάνειες την άνω και την κάτω που χρησιμεύουν για την πρόσφυση των μεσοσπονδυλίων δίσκων.

Για να είναι δυνατή η κίνηση μεταξύ των σπονδύλων χωρίς να "τρίβονται" ο ένας πάνω στον άλλο (π.χ., όταν θέλουμε να σκύψουμε), ανάμεσά τους υπάρχει ένα "μαξιλαράκι", ο μεσοσπονδύλιος δίσκος. Κάθε μεσοσπονδύλιος δίσκος αποτελείται από 2 τμήματα από τον πηκτοειδή πυρήνα που βρίσκεται στο κέντρο του και από τον ινώδη δακτύλιο που περιβάλλει τον πυρήνα.

Εικόνα 1: Εικόνα ενός τυπικού οσφυικού σπονδύλου από πάνω, απεικόνηση κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκου
Στο πίσω μέρος των σπονδύλων υπάρχει ο νωτιαίος μυελός που σταματάει στο επίπεδο του πρώτου οσφυικού σπονδύλου

Εικόνα 2 (αριστερά): στάδια εκφύλισης του δίσκου:

Εικόνα 3 (δεξιά ): (Α) φυσιολογική μορφή του δίσκου , με προβολή υλικού του δίσκου (Β) και τέλος με κήλη δίσκου (C)

Συμπτώματα

Μπορεί να προκαλέσει πόνο στην οσφύ αλλά και συμπτώματα στο πόδι (σε ολόκληρο το κάτω άκρο) όπως πόνο, μούδιασμα, αίσθηση καψίματος, διαταραχές στην αίσθηση και σε σύνδρομο ιππουρίδας διαταραχές του ουροποιητικού συστήματος.

Αιτιολογία

Αιτιολογία είναι ο τραυματισμός ή η εκφύλιση (λόγω γήρανσης ή αυξημένων φορτίων). Τα ερεθίσματα του πόνου μεταφέρουν πληροφορίες απ'όλους τους ιστούς οι οποίοι περιέχουν αισθητική νεύρωση. Οι δομές αυτές είναι οι μυς της περιοχής, οι τοπικοί σύνδεσμοι, η σκληρά μήνιγγα, το επιθήλιο των αγγείων, οι νευρικές ρίζες, πιθανόν τα σπονδυλικά σώματα, οι θύλακοι των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων (οι αρθρώσεις των facet στο πίσω μέρος των σπονδύλων όπου αρθρώνονται 2 επάλληλοι σπόνδυλοι και από τις 2 μεριές και το εξωτερικό 1/3 των μεσοσπονδύλιων δίσκων.

Η εμφάνιση της οσφυαλγίας μπορεί να επηρεάζεται από 3 ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:

  1. Στάση: Το πολύωρο κάθισμα αυξάνει την ενδοδισκική πίεση αυξάνοντας την προδιάθεση για δημιουργία δισκικής προβολής (κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου). Οι περισσότεροι άνθρωποι καθόμαστε σε κάμψη (καμπουριαστοί ή/και σκυμμένοι) ενώ αντίθετα την κίνηση της έκτασης την κάνουμε ελάχιστες φορές την ημέρα.
  2. Ψυχο-κοινωνικοί παράγοντες: Αυξημένο άγχος, ή κατάθλιψη ή ψυχολογικά - συναισθηματικά προβλήματα συνδέονται με την εμφάνιση οσφυαλγίας και χρόνιου πόνου.
  3. Εργασία: Παίζει σημαντικό ρόλο στη δημιουργία μυοσκελετικού προβλήματος όπως η οσφυαλγία.

Διάγνωση

Αναφερόμενοι στον όρο οσφυαλγία εννοούμε πόνο χαμηλά στη μέση. Επομένως, η οσφυαλγία δεν αποτελεί από μόνη της πάθηση, αλλά είναι ένα σύμπτωμα -ένα υποκειμενικό αίσθημα δηλαδή- που μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορες καταστάσεις.

Πρέπει μέσω του ιστορικού και της αξιολόγησης να βρούμε την πάσχουσα δομή και την αιτία της οσφυαλγίας

Υπάρχει περίπτωση ο πόνος της οσφυαλγίας να οφείλεται στην ιερολαγόνιο άρθρωση (μεταξύ ιερού οστού και λαγονίου που είναι οστό της λεκάνης')

Ο φυσικοθεραπευτής σε συνεργασία με το γιατρό οφείλει να κάνει προσεχτική λήψη ιστορικού Αυτό σε συνδυασμό με την κλινική εξέταση, μπορεί να βοηθήσει πολύ το φυσικοθεραπευτή να καταλήξει σε συμπεράσματα σχετικά με τα αίτια της οσφυαλγίας. Είναι μάλιστα αρκετά πιθανό να βασιστεί μόνο σε αυτά και να δώσει οδηγίες χωρίς άλλες εξετάσεις. Εφόσον όμως υποψιάζόμαστε πιο σοβαρές καταστάσεις, θα πρέπει να πάει στο γιατρό και να προχωρήσει σε εργαστηριακές εξετάσεις ακτινογραφίες, μαγνητική κλπ.

Φυσικοθεραπεία – αντιμετώπιση

Η συντηρητική θεραπεία της οσφυαλγίας μπορεί να συνίσταται από λήψη φαρμάκων (κυρίως αντιφλεγμονωδών). Σε πιο βαριές και εμμένουσες περιπτώσεις, χορηγούμε οπιοειδή (που μπορεί όμως να δημιουργήσουν εξάρτηση) και καμιά φορά φάρμακα για νευροπαθητικό πόνο (lyrica κλπ), μάλαξη, βελονισμό, σιάτσου, κλινοστατισμό (πλέον έχει εγκαταληφθεί σαν ιδέα) και φυσικοθεραπείες. Οι έρευνες μας δείχνουν:

Τα ΜΣΑΦ (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη) προσφέρουν βραχυπρόθεσμη ανακούφιση απ'τον πόνο στην οξεία οσφυαλγία. Δεν είναι σίγουρο ότι υπερέχουν από τα απλά αναλγητικά.
Υπάρχουν λίγα ή καθόλου στοιχεία για την αποτελεσματικότητα των υπερήχων, laser, έλξης, θερμικών συσκευών (διαθερμιών, υπερύθρων κλπ), ηλεκτρικού ερεθισμού, TENS, κατάκλισης, μάλαξης και βελονισμού (αν εφαρμόζεται ως μονοθεραπεία) στην αντιμετώπιση της οσφυαλγίας

Αντίθετα πολλές έρευνες υποστηρίζουν τον ρόλο της εκπαίδευσης, της συμπεριφοριακής θεραπείας (μαθαίνουμε στον ασθενή πως να "συμπεριφέρεται" στη μέση του και στον πόνο του) της εφαρμογής χειρισμών και κινητοποιήσεων στην οσφυική μοίρα της Σπονδυλικής στήλης (τεχνικές manual therapy) και την θεραπευτική άσκηση που διαφέρει ανάλογα με τον ασθενή.

Η μάλαξη σε οποιαδήποτε μορφή της, παρ'όλο που μπορεί να ανακουφίσει προσωρινά, δεν αποτελεί θεραπεία αφού δεν λύνει την αιτία του προβλήματος.

Η θεραπευτική άσκηση πρέπει να παίζει βασικό ρόλο σε κάθε θεραπεία. Οι τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι οι ασθενείς με πόνο στη μέση και κυρίως οι χρόνιοι ασθενείς (άνω του 3μήνου) έχουν πολλές φορές ελλιπή κινητικό έλεγχο και μειωμένη αίσθηση στην περιοχή, μυικές ανισσοροπίες και αλλαγές σε εγκεφαλικό επίπεδο στα σημεία του εγκεφάλου που σχετίζονται με την κίνηση και αίσθηση της περιοχής. Κάνουμε ασκήσεις σταθεροποίησης της μέσης με ασκήσεις κινητικού ελέγχου (motor control re-learning στη διεθνή αρθρογραφία), ασκήσεις ευλυγισίας ή δύναμης ανάλογα με τον ασθενή και διορθώνουμε τυχόν μυικές ανισορροπίες στην περιοχή που πάσχει.
Στη συνέχεια εξηγούμε με λεπτομέρεια και όσο το δυνατόν πιο απλά στον ασθενή γιατί πονάει, τι πρέπει να αποφεύγει, τι να κάνει κλπ.

Σημαντικό κομμάτι της θεραπείας αποτελεί η διόρθωση της στάσης ή η εκπαίδευση για συχνές αλλαγές στάσης είτε στο κάθισμα είτε στην όρθια θέση αφού όπως είπαμε, η λάθος στάση, παίζει ρόλο στην εμφάνιση και στην εξέλιξη της οσφυαλγίας.

Σε κάθε περίπτωση η πρώτη θεραπευτική επιλογή πρέπει να είναι συντηρητική και μόνο ένα μικρό ποσοστό ασθενών, αφού έχει δοκιμάσει τις συντηρητικές μεθόδους πρέπει να χειρουργούνται. Κάποιοι γιατροί και κλινικοί υποστηρίζουν ότι το ποσοστό των ασθενών που πάσχουν από οσφυαλγία και πρέπει να κάνει επέμβαση στην οσφύ είναι της τάξης του 5-10%.

Πηγή: https://www.fisikotherapeia.com/fysiotherapeia/osfyalgia-isxialgia